Ρίχτερ, Γιόχαν Πάουλ Φρίντριχ

(Richter, Βουνζίντελ, Φραγκονία 1763– Μπαϊρόιτ 1825). Γερμανός συγγραφέας και παιδαγωγός. Άρχισε τις θεολογικές σπουδές του στη Λιψία και τις διέκοψε το 1784 για vα αφιερωθεί στην εκπαίδευση και στη λογοτεχνία. Το 1790 ίδρυσε το δημοτικό σχολείο του Σβάρτσενμπαχ, που διεύθυνε ο ίδιος. Η παραγωγή του της περιόδου εκείνης τον έκανε γρήγορα γνωστό στον λογοτεχνικό κόσμο: Η ζωή του εύθυμου δασκαλάκου Μαρία Βουτς στο Άουενταλ (1790), Η ζωή του Κουίντους Φίξλαϊν (1796), Η συζυγική ζωή, ο θάνατος και ο γάμος του δικηγόρου των φτωχών Φ. Στ. Ζίμπενκαϊς (1796-97). Με την εγκατάστασή του στη Βαϊμάρη συνδέθηκε φιλικά με τον Χέρντερ και γνώρισε τον Βίλαντ και τον Γκέτε, με τον οποίο ωστόσο δεν είχε εγκάρδιες σχέσεις. Το 1800 –όταν εκδόθηκε ο πρώτος από τους 4 τόμους του μυθιστορήματος του Τιτάν (1800-03)– στο Βερολίνο, ήρθε σε επαφή με τις μεγαλύτερες πνευματικές προσωπικότητες. Το 1804 εγκαταστάθηκε στο Μπαϊρόιτ, εξέδωσε την Προπαίδεια της Αισθητικής και έγραψε το μισοτελειωμένο μυθιστόρημα Πικρά χρόνια (1805), όπου επαναλαμβάνει το τυπικά γερμανικό θέμα του ασυμβίβαστου δυϊσμού της ανθρώπινης φύσης. Ο Ρ. βρήκε στο μυθιστόρημα την πιο κατάλληλη γι’ αυτόν εκφραστική μορφή: αρνούμενος τις κομψές τυπικές αποκρυσταλλώσεις, προτιμά v’ αφήνει ελεύθερη διέξοδο στο αίσθημα, που στρέφεται στις μυστικές μικρές χαρές της αστικής ζωής. Η ειρωνεία, βασικό συστατικό της προσωπικότητάς του, προχωρεί από τον λεπτό υπαινιγμό στον σαρκασμό και στηρίζεται σε ένα τελείως προσωπικό ύφος, στις περίπλοκες και υπερφορτωμένες φράσεις του οποίου, ένας στεγνός και λεπτολόγος ρεαλισμός συνδυάζεται με μια ξέφρενη φαντασία. Ο Ρ. άσκησε μεγάλη επίδραση στη γερμανική πεζογραφία του 19ου αι. (Κέλερ, Ράαμπε, Βίσερ κλπ.) και με το έργο του συνδέονται πολλές εκδηλώσεις της σύγχρονης λογοτεχνίας. Στο παιδαγωγικό πεδίο, θαυμαστής του Ρουσό, ο Ρ. εξαίρει τη θετική δυναμικότητα της παιδικής ψυχής και στο έργο του Λεβάνα (1807) αποκαλύπτεται ο πρώτος και λαμπρότερος εκπρόσωπος της γερμανικής παιδαγωγικής.